Ostatnie tygodnie ciąży i pierwsze tygodnie laktacji to newralgiczny okres, zwłaszcza u krów wysokowydajnych. W tym czasie gwałtownie wzrasta zapotrzebowanie organizmu na składniki pokarmowe, co może prowadzić do występowania groźnych schorzeń.

Schorzenia okresu okołoporodowego – kiedy i dlaczego?

Okres okołoporodowy obejmuje ostatnie 3 tygodnie zasuszenia i pierwsze 3-4 tygodnie laktacji. Z fizjologicznego punktu widzenia, u krów w tym czasie zachodzą intensywne zmiany (przygotowanie gruczołu mlekowego do okresu laktacji, podwojenie masy ciała płodu, wzrost zapotrzebowania na składniki pokarmowe), które mogą przyczynić się do obniżenia statusu immunologicznego organizmu. Schorzenia obserwowane w okresie okołoporodowym zasadniczo możemy podzielić na dwie grupy.

Pierwszą stanowią wywołane niedoborami witaminowo-mineralnymi, natomiast drugie powstają na skutek nieprawidłowego bilansu energii względem białka. Do najczęściej obserwowanych zaburzeń pierwszej grupy zalicza się hipokalcemię oraz zaleganie, których objawy mogą wystąpić nie tylko w pierwszych 12-72. godzinach od momentu wycielenia, ale również na kilka dni przed rozwiązaniem ciąży. W przypadku hipokalcemii wyróżnia się trzy etapy. W pierwszym krowa przyjmuje pozycję stojącą, ale podczas poruszania się występuje chwiejny chód. W etapie drugim pojawia się problem ze wstawaniem, a w trzecim obserwuje się porażenie wiotkie, objawiające się utartą zdolności do utrzymania ciężaru głowy oraz pozycji mostkowej (płaska pozycja leżąca). Zdaniem wielu naukowców, powyżej opisane objawy stanowią efekt zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej organizmu. Oprócz wysokiej podaży wapnia (Ca), główną ich przyczyną jest nadmiar sodu (Na) i potasu (K) w dziennej racji żywieniowej podczas okresu zasuszenia. Taki stan prowadzi do wzrostu koncentracji kationów, które podnoszą wartość pH krwi. Odczyn zasadowy płynu ustrojowego zmniejsza sekrecję parathormonu, a tym samym blokuje funkcję receptorów białkowych znajdujących się na powierzchni kości. W takiej sytuacji zostaje zablokowany mechanizm mobilizacji Ca z kości, a rezerwuar krążący we krwi zostaje szybko wykorzystany do produkcji siary. Nie bez znaczenia pozostaje akcja porodowa, bowiem duże ilości Ca zostają przeznaczone na proces kurczenia się mięśni gładkich (parcia porodowe). Istotnym czynnikiem jest także fosfor. Prawidłowy jego poziom warunkuje efektywność przyswajania Ca w jelicie cienkim, który pochodzi zarówno z rezerw tkanki kostnej, jak i z trawienia pasz. Mówiąc o niedoborach składników mineralnych warto pamiętać, że hipokalcemii i zaleganiu często towarzyszy zatrzymanie łożyska. Chociaż patogeneza zaburzenia obejmuje wiele czynników (czynniki zakaźne, ciąża bliźniacza, trudny porów, niedostateczna higiena pomieszczeń, wysoka kondycja krów przed wycieleniem), to w ostatnich latach za główną przyczynę jego występowania uważa się znaczny deficyt wapnia, selenu oraz witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A,D,E).

Do głównych schorzeń powstałych na skutek nieprawidłowego bilansu podstawowych składników dawki pokarmowej zaliczamy ketozę. Chociaż zdaniem wielu hodowców kliniczny przebieg ketozy ma miejsce w pierwszych tygodniach laktacji, to już w ostatnich 10.-14. dniach przed spodziewanym wycieleniem obserwuje się pierwsze jej symptomy. Czynnikiem predysponującym do występowania ketozy jest zbyt wysoka kondycja krów w okresie zasuszenia. W konsekwencji zmiana stężenia hormonów steroidowych przed i po porodzie przyczynia się do zmniejszenia pobrania paszy, a tym samym prowadzi do nadmiernej mobilizacji rezerw tłuszczowych z tkanki podskórnej. W efekcie we krwi krów w tym okresie obserwuje się wzrost poziomu nienasyconych kwasów tłuszczowych (NEFA). W normalnych warunkach NEFA powinny ulegać reakcji utlenienia do acetylo-CoA lub estryfikacji do formy triglicerydów (TAG) w mitochondriach i peroksysomach, a następnie być transportowane z wątroby do innych narządów. W przypadku zaburzeń nadmiar TAG zostaje wbudowany w strukturę komórek wątroby, prowadząc do jej stłuszczenia. Z praktycznego punktu widzenia, u krów cierpiących na ketozę obserwuje się nie tylko pogorszenie kondycji, ale również występowanie kulawizn. Co istotne, wzrasta ryzyko dysfunkcji jajników lub powstawania cyst jajnikowych, które decydują o obniżeniu wartości wskaźników związanych z rozrodem. W kolejnych miesiącach laktacji możliwy jest także spadek ilości produkowanego mleka.

Jak chronić krowę przed schorzeniami po porodzie?

Teoretycznie przyjmuje się, że dobrze zbilansowana dawka pokarmowa uzupełnia niedobory składników odżywczych i chroni przed powstawaniem zaburzeń w okresie okołoporodowym. Niestety wzrost stężenia estrogenów zarówno przed, jak i po porodzie sprawia, że krowa pobiera mniej paszy niż wynika to z jej zapotrzebowania, zwłaszcza w pierwszych 2-3 dobach po wycieleniu. W tym okresie produkowana jest również znaczna ilość siary, która charakteryzuje się wysoką zawartością składników pokarmowych, mineralnych oraz witamin. Mając na celu profilaktykę hipokalcemii, zalegania i zatrzymania łożyska dobre efekty przynosi stasowanie preparatów w formie pójła bezpośrednio po wycieleniu.
Jednym z nich jest:
     Boviva Drink JFarm                      Energy Drink Kenovitamin                 Maxdrink Ruminta

                         


Specjalna kompozycja składników preparatów przyspiesza regenerację organizmu, a co istotne wspomaga aktywację funkcji metabolicznych. Ponadto, wysoka zawartość składników mineralnych oraz dobrze przyswajalnego wapnia szybko przywraca równowagę elektrolitową, a obecność witamin wpływa na poprawę układu immunologicznego oraz zapobiega powstawaniu zatrzymania łożyska i zapalenia gruczołu mlekowego. Dodatkową zaletą pójła poporodowego jest obecność drożdży, które pobudzają apetyt, stabilizują skład mikroflory żwacza i motorykę przedżołądków. Ważnym kryterium jest także smak. Receptura  Drinków została dostosowana do preferencji smakowych krów, dzięki czemu preparaty są chętnie pobierane. Co ważne, stosowanie pójła we wczesnym okresie po wycieleniu pozwala na efektywne wypełnienie żwacza, a tym samym chroni krowę przed niebezpiecznym zaburzeniem metabolicznym – przemieszczeniem trawieńca.